Từ ý tưởng đến thực thi
Khi bắt đầu với ý tưởng làm đậu phụ, cậu bạn cùng ngành thực phẩm sạch với tôi bông đùa: “Làm đậu phụ chắc lợi nhuận cao nên giờ thấy nhiều người sản xuất đậu phụ”. Bố mẹ tôi thì bảo “Con đã suy nghĩ kỹ chưa, đậu phụ thì lãi lờ có đáng là bao đâu mà lao vào sản xuất”… Tôi hoang mang, đắn đo giữa những lời bình phẩm và khuyên nhủ của mọi người.
Nhưng đã nghĩ là làm, đã làm thì phải quyết tâm, cái tôi bướng bỉnh và liều lĩnh của tôi là vậy. Suốt 4 tháng trời ròng rã đi tìm hiểu về quy trình sản xuất đậu phụ, tôi lân la hàng chục xưởng sản xuất của các làng có nghề làm đậu phụ nổi tiếng của Hà Nội như làng Mơ, làng Kẻ, Phúc Thọ, Thanh Xuân - Sóc Sơn và cả cơ sở của những người làm nghề đậu phụ nổi tiếng Trà Lâm – Bắc Ninh. Các chủ xưởng đậu nhìn tôi với ánh mắt dò xét lẫn nghi ngờ. Khi được nghe trình bày về mong muốn phát triển sản phẩm của tôi, họ nhiệt tình hướng dẫn cách làm đậu phụ, công thức để có miếng đậu mềm mịn và ngậy thơm.
Những ngày sau đó, gần một tháng trời tôi dậy từ 3 giờ sáng xuống làm công nhân ở một cơ sở sản xuất đậu phụ truyền thống của người dân làng Kẻ. Tôi bắt đầu từ những việc nhỏ nhất để tìm ra công thức, xây dựng quy trình và cách thức vận hàng một xưởng sản xuất quy mô nhỏ đến sản xuất công nghiệp. Từ một chuyên viên PR (quan hệ công chúng) hào nhoáng, tôi bước chân vào lĩnh vực sản xuất với vốn kiến thức bằng không nhưng niềm đam mê và sự tin vốn có của mình.
Gian nan đậu phụ không biến đổi gen
Khi được hỏi nguồn đỗ tương làm đậu phụ mua ở đâu, 100% cơ sở làm đậu phụ nhỏ lẻ đều khẳng định họ dùng đỗ tương mua ở các cửa hàng bán đỗ nhập khẩu Canada, Mỹ và Trung Quốc. Đỗ này sẵn bán trên thị trường, không cần phải tích trữ, nên không lo bị mốc mọt, làm đậu phụ lại ngậy hơn làm từ đỗ tương Việt Nam, đặc biệt giá thành chỉ gần bằng 60% giá đỗ tương Việt. Hỏi về không biến đổi gen, họ không biết hoặc không quan tâm, miễn sao làm ra sản phẩm “ngon miệng” giá rẻ là được.
Để có nguyên liệu đỗ tương Việt Nam, tôi đặt hàng thu mua đỗ tương an toàn sản xuất vụ hè của người dân xã Văn Giang – Hưng Yên. Tại đây, đỗ tương được nhiều hộ trồng nhưng diện tích mỗi nhà một vài sào nên cứ thu hoạch xong là hết vì người dân thường dùng để làm phân bón cho cây ăn quả hoặc xuất bán cho chăn nuôi và cho các đại lý ngay sau khi phơi khô rối.
Vận chuyển được 3 tấn đỗ tương về Hà Nội, tôi phải chờ nắng ráo để phơi khô. Giữa mùa mưa tháng 7 như trút nước, lòng tôi nóng như lửa đốt vì nơm nớp nỗi lo mưa nhiều, độ ẩm cao sẽ khiến đỗ chưa đủ độ khô mà mốc, dùng máy sấy thì không đủ mẻ vì đợt làm đậu phụ thử nghiệm này tôi chỉ mua 3 tấn đỗ tương. May trời thương tình, sau 1 tuần mưa ròng rã đã có nắng ráo, tôi huy động cả gia đình cùng nhân viên rải bạt phơi đỗ, vừa phơi vừa canh để đỗ không bị giòn, đạt độ ẩm 12%. Khi đóng vào bì, tỉ lệ hao hụt mất 10%, vậy là tôi có 2,7 tấn đỗ tương để làm đậu phụ trong 3 tháng. Xưởng đậu phụ của tôi nằm tại phường Liên Mạc, Bắc Từ Liêm, ngay gần nhà nên thuận tiện cho việc quản lý và giám sát chất lượng. Để chính thức cho ra sản phẩm tôi đã phải làm thử tới chục lần, mời bạn bè và khách hàng ăn thử. Những nhận xét tích cực ban đầu là nguồn động lực để tôi đẩy nhanh công tác chuẩn bị và hoàn thiện sản phẩm. Tôi hồi hộp chờ đợi ngày ra mắt chính thức những “đứa con” của mình.
Phơi đỗ tương để sản xuất những mẻ đậu phụ đầu tiên
Đậu phụ Quê Mình – đậu phụ sạch
Sự khác biệt bên ngoài giữa đỗ tương Việt Nam và đỗ tương Canada, Mỹ
Đỗ tương và thực phẩm biến đổi gen đã được chứng mình là một trong những tác nhân gây ra nhiều hệ lụy khôn lường cho sức khỏe con người như rối loạn chức năng miễn dịch, tốc độ lão hóa nhanh, đột biến DNA, insulin bất thường, dậy thì sớm, vô sinh và nhiều biến đổi trong gan thận, lá lách cũng như hệ tiêu hóa. Trên thế giới, Zambia, Benin và Serbi là 3 nước có lệnh cấm nhập khẩu chính thức đối với thực phẩm biến đổi gen. Nhật Bản và nhiều nước Châu Âu như Bỉ, Italy, Hà Lan, Ba Lan, Áo… đã “tấy chay” thực phẩm biến đổi gen nhiều năm. Tại Việt Nam, chưa có một thông báo chính thức nào về việc cấm hay dán nhãn sản phẩm có chứa thành phần GMO (biến đổi gen), do đó người tiêu dùng không thể biết chính xác họ đang sử dụng loại thực phẩm gì? Chúng ta đã ăn thực phẩm biến đổi gen trong nhiều năm qua, hậu quả Việt Nam có tỷ lệ người mắc ung thư cao thứ 2 thế giới.
Hạt đỗ tương Việt Nam cũng như nhiều cây nông sản khác được đánh giá vào loại có chất lượng hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, do sản lượng thấp, giá thành cao nên những năm gần đây nhiều vùng chuyên canh đỗ tương trong nước bị xóa sổ, loại cây phân xanh cải tạo đất này cũng không được trồng vì người dân ưu tiên sản xuất cây có giá trị kinh tế cao hơn và canh tác dùng hóa chất thay vì chú trọng nông nghiệp bền vững.
Với dự án sản xuất đậu phụ thuần Việt- Đậu phụ không biến đổi gen (Non-GMO), tôi mong muốn khôi phục lại các vùng trồng đỗ tương trên các vùng núi cao của tỉnh Cao Bằng, Hà Giang, các khu vực đã từng chuyên canh đỗ tương tại đồng Bằng Bắc Bộ như Phúc Thọ, Phú Xuyên Hà Nội, Nam Định, Thái Bình ... Các loại đỗ tương giống bản địa, hạt đỗ tương thuần Việt giống DT84, DT90, DT31 ... được gieo trồng trên những cánh đồng hoa màu hoặc trồng xen canh với các vụ lúa, trồng dưới tán cây dược liệu để cải tạo độ màu mỡ, phì nhiêu của đất đai, duy trì sự cân bằng sinh thái và nông nghiệp bền vững không hóa chất.
100% sản phẩm của Công ty Cổ phần Organic Green Nut được làm từ hạt đỗ tương Việt Nam, theo công thức truyền thống kết hợp với máy móc hiện đại nhưng vẫn giữ được hồn quê, nét quê trong từng bìa đậu phụ. Cái tên “Đậu phụ Quê mình” cũng khởi nguồn từ đây. Làm đậu phụ Non-GMO, tôi phải tích trữ hàng chục tấn đỗ tương, phải đối đầu với nguy cơ hạt bị mốc bất cứ lúc nào trong cái thời tiết thất thường của miền Bắc, phải mất một quãng thời gian để giải thích cho khách hàng hiểu tại sao đậu phụ của tôi lại đắt hơn, thậm chí với rất nhiều người, cần phải giới thiệu thế nào là GMO, Non-GMO, là thực phẩm an toàn, nông nghiệp bền vững v.v nhưng tôi tin cái gì khó thì thành công sẽ đến bằng sự nỗ lực của bản thân và bằng cái tâm thổi hồn vào sản phẩm.
Sản phẩm Đậu phụ Quê Mình đang có mặt trên thị trường
Năm 2022, Cơ sở sản xuất Đậu phụ Quê mình - Công ty Cổ phần Organic Green Nut chuyển địa điểm sản xuất xuống xã An Thượng, huyện Hoài Đức, Hà Nội. "Đất lành chim đậu", tại địa chỉ mới công ty đã đầu tư thêm máy móc, mở rộng quy mô sản xuất hiện đại và chuyên nghiệp hơn. Cùng năm, 3 sản phẩm đậu phụ Quê Mình, Sữa đậu nành Quê mình ít đường, tào phớ đã được cấp chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao. Đậu phụ Quê mình cùng các sản phẩm đã có mặt trên hệ thống các siêu thị lớn như Fuji mart, Co.op mart, BRG mart, các cửa hàng thực phẩm sạch khắp Hà Nội và một số tỉnh thành. Chúng tôi cũng cung cấp đậu phụ cho bữa ăn của nhiều trường học Hà Nội. Năm 2024 công ty tiếp tục đưa sản phẩm đậu lụa, sữa đậu nành Quê Mình không đường, tàu hũ tươi dự thi OCOP đã được đánh giá 4 sao tại vòng thi cấp quận và đang chờ ngày đánh giá cấp thành phố Hà Nội.
Nhìn lại chặng đường 6 năm qua với những thăng trầm vất vả để xây dựng một thương hiệu đậu phụ không biến đổi gen - đậu nành thuần Việt, tôi tự hào vì những gì mình đã làm được dẫu còn rất nhỏ nhoi và còn nhiều khó khăn phía trước. Đã có những lúc nản lòng muốn bỏ cuộc nhưng hôm nay tôi vẫn quyết định đi tiếp bởi tôi tin mình đang đi đúng con đường đã chọn.
Tôi xem đây như một dự án và tin tưởng vào sự thành công bởi những giá trị nhân văn mà dự án mang lại. Dự án Đậu phụ Quê Mình.